کودکان مضطرب اغلب در مواجهه با تغییرات روتین یا محیط‌های جدید دچار استرس می‌شوند. آغوش، تماس عاطفی، موسیقی و مواجهه تدریجی ابزارهایی هستند که می توانند اضطراب آن ها را کاهش دهند و رشد سلامت روان و هیجانی را تضمین کنند.
به گزارش خط سلامت اضطراب در زندگی کودکان بسیار پررنگ است و اغلب در موقعیت های مختلف خود را نشان می دهد: پیش از رفتن به مدرسه، شروع فعالیت های جدید، یا حتی در لحظات شاد مانند کنسرت ها و نمایش ها. این حالت می‌تواند شامل ترس، مقاومت و گریه در موقعیت های عادی زندگی روزمره باشد.
تصور کنید کودکان پس از پایان روز از اتوبوس مدرسه پیاده می‌شوند: موهای ژولیده، دست های چسبناک، برخی بیش فعال و برخی ساکت و خسته. در میان آن ها کودکی وجود دارد که مضطرب است، ممکن است اصرار داشته باشد فردا نمی‌تواند دوباره به مدرسه برود یا پس از یک روز طولانی در انجام تکالیف به شدت به هم بریزد.
برای پاسخ به نیازهای این کودکان و بازگشت آن ها به روتین، والدین و مربیان می توانند از ابزارهای ساده اما مؤثر استفاده کنند.
آغوش و تماس های فیزیکی
تلاش برای آرام کردن کودک شامل آغوش، نوازش موها یا لمس آرام گونه برای پاک کردن اشک ها می‌شود. فضایی برای گریه یا لحظاتی آرام با عروسک، کتاب یا آهنگ مورد علاقه کودک فراهم می‌شود. ترکیب مداوم آغوش و موسیقی می تواند آهنگ را به یادآورنده آرامش تبدیل کند، نوعی آغوش که کودک حتی در غیاب والدین نیز می‌تواند همراه خود داشته باشد.
این روش بخشی از والدگری آگاهانه است، شامل گام های کوچک، توجه مستمر و حمایت مداوم برای رشد و شجاعت کودک.
رشد با اضطراب
دکتر کاترین کیو، روان‌شناس بالینی در مؤسسه ذهن کودک، بطور روزانه با کودکان مضطرب کار می‌کند و معتقد است که اضطراب در سنین پیش دبستانی و اوایل کودکی متفاوت است، اما کاملاً واقعی است. او می‌گوید: کودکی که با صدای دست زدن جمعیت به شدت مضطرب می‌شود، تجربه ای واقعی از مواجهه با مانع دارد و مواجهه تدریجی با آن صدا، به مرور شجاعت و تحمل کودک را افزایش می دهد.
تقریباً یک پنجم کودکان پیش از فارغ التحصیلی از دبیرستان با اضطراب دست‌وپنجه نرم می کنند. میزان تشخیص اضطراب و افسردگی در کودکان ۳ تا ۱۷ سال افزایش یافته است، نه به این دلیل که کودکان بیشتر مضطرب شده اند، بلکه به این دلیل که خانواده ها و مدارس بهتر می توانند نشانه ها را شناسایی و مدیریت کنند.
چالش های بازگشت به مدرسه
فصل بازگشت به مدرسه، اضطراب را برجسته می کند: معلمان جدید، تغییر روتین‌ها، راهروهای شلوغ، و انتقال از آزادی تابستان به ساختار مدرسه، همگی می توانند فشار روانی ایجاد کنند.
مطالعات نشان می‌دهند که روتین های قابل پیش بینی و ثابت به کاهش استرس در کودکان کمک می‌کنند و به آن ها حس امنیت می دهند.
مواجهه تدریجی با ترس ها
کلید حمایت از کودکان مضطرب، مواجهه تدریجی با موقعیت های ترسناک است. موفقیت در این مسیر به معنای اجبار کودک به غلبه بر ترس نیست، بلکه شامل تمرین شجاعت در گام های کوچک، جشن گرفتن پیشرفت و ایجاد ظرفیت تحمل می‌شود.
روش های کاربردی شامل:
شروع با گام های کوچک، مانند بازدید کوتاه از کلاس یا قدم زدن در راهرو.
جشن گرفتن تلاش کودک، نه صرفاً نتیجه.
ایجاد روتین های پایدار، مانند آیین های صبحگاهی یا آهنگ خداحافظی.
تشکیل شبکه های حمایتی شامل دوستان، معلم، مشاور یا راننده اتوبوس.
نقش موسیقی در کاهش اضطراب
موسیقی ابزار قدرتمندی برای کاهش اضطراب کودکان است. ریتم ثابت می‌تواند ضربان قلب و تنفس را تنظیم کند، آهنگ های آشنا انتقال بین موقعیت ها را آسان می کنند و بازی های صوتی می توانند شجاعت را به تجربه ای سرگرم کننده تبدیل کنند.
لیست پخش شجاعت: مجموعه ای از آهنگ های مورد علاقه کودکان برای مواجهه با موقعیت های جدید.
مواجهه موسیقایی: استفاده از موسیقی برای تمرکز، ایجاد روتین، و ارتباط اجتماعی. گوش دادن مشترک به موسیقی باعث آزادسازی اکسی توسین، کاهش کورتیزول و کاهش اضطراب می شود.
ارتباط از طریق آواز: اجرای آواز مشترک یا لالایی، مانند «تو آفتاب منی»، یادآور این است که کودک تنها نیست.
موسیقی سیستم لیمبیک، قشر پیش پیشانی و سیستم عصبی خودکار را فعال می‌کند، به کاهش استرس فیزیولوژیک و تقویت ارتباط اجتماعی کمک می کند.
ابزارهای عملی برای والدین
نام بردن از ترس کودک برای تأیید احساساتش.
تمرین ریتم تنفس با کودک قبل از موقعیت های اضطراب آور.
ایجاد آهنگ خداحافظی کوتاه و تکراری برای نشان دادن امنیت.
مواجهه تدریجی با محرک های اضطراب‌آور، همراه با حمایت و تشویق.
بررسی این مطلب از منظر سلامت روان نشان می‌دهد اضطراب در کودکان یک پدیده طبیعی و شایع است و بطور مستقیم با رشد هیجانی، اجتماعی و شناختی آن ها مرتبط است. نکات مهم به این صورت است:
۱. اضطراب و تطابق با محیط
کودکان مضطرب اغلب در مواجهه با موقعیت های جدید یا تغییرات روتین دچار اضطراب می شوند. این واکنش بخشی از سازگاری مغز کودک با محیط است و نشان دهنده تلاش سیستم عصبی برای پیش بینی و کنترل محیط اطراف است. از منظر سلامت روان، این واکنش ها طبیعی هستند و نباید آن‌ها را صرفاً به عنوان «مشکل رفتاری» تلقی کرد.
۲. نقش والدین و بزرگسالان در تنظیم هیجانی
روش هایی مانند آغوش، نوازش، صحبت کردن و موسیقی به کودکان کمک می کنند تا احساس امنیت کنند و اضطراب خود را مدیریت کنند. این اقدامات باعث تقویت ارتباط عاطفی و افزایش مهارت های تنظیم هیجانی کودک می شوند، که از عوامل محافظت کننده سلامت روان هستند.
۳. مواجهه تدریجی و ایجاد شجاعت
استفاده از مواجهه تدریجی با ترس ها (exposure therapy به صورت روزمره) باعث می‌شود کودکان به تدریج یاد بگیرند با موقعیت های اضطراب آور کنار بیایند. این روش به تقویت اعتماد به نفس، تاب آوری و کاهش اجتناب گری کمک می‌کند و در درازمدت خطر بروز اختلالات اضطرابی شدیدتر را کاهش می‌دهد.
۴. روتین و پیش‌بینی‌پذیری
ساختن روتین های روزانه و آیین‌های ثابت، از جمله آهنگ خداحافظی یا فعالیت های صبحگاهی، به کودک حس کنترل و امنیت می دهد. این کار باعث کاهش استرس و بی قراری ذهنی می شود و محیط را برای رشد سلامت روانی کودک مساعد می کند.
۵. قدرت موسیقی در سلامت روان
موسیقی به عنوان یک ابزار تنظیم هیجانی و کاهش استرس فیزیولوژیک عمل می‌کند. ریتم، ملودی و آوازهای آشنا می‌توانند فعالیت سیستم عصبی خودکار و سیستم لیمبیک را تنظیم کنند، سطح کورتیزول را کاهش دهند و احساس اتصال و امنیت ایجاد کنند.
نتیجه‌گیری روانشناختی
اضطراب در کودکان، اگرچه می تواند چالش‌برانگیز باشد، فرصتی برای رشد مهارت های هیجانی و اجتماعی است. استفاده از روش های تدریجی، حمایت عاطفی و موسیقی، به کودکان کمک می کند تا با ترس های خود رو به رو شوند، تاب‌آوری و شجاعت خود را افزایش دهند و سلامت روانی آن ها بهبود یابد.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
