اختلال عاطفی فصلی (SAD) و افسردگی های زمستانی تنها به سردی و کم‌نور بودن هوا مربوط نیستند. نوردرمانی ، با شبیه‌سازی نور خورشید و تنظیم ریتم خواب، می‌تواند سطح انرژی، هوشیاری و سلامت روان شما را بازگرداند.
به گزارش خط سلامت بسیاری از افراد در اواخر پاییز و زمستان دچار خلق پایین، کمبود انگیزه و بی‌حوصلگی می‌شوند. این علائم گاهی با افسردگی یکسان به نظر می‌رسند. زمانی که این وضعیت فصلی و دوره‌ای باشد، به آن افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی (SAD) گفته می‌شود.
ممکن است تصور شود که بروز این حالت‌ها صرفاً به دلایل روانی مرتبط است، مانند پایان تعطیلات، سردی هوا، و کاهش تعاملات اجتماعی به دلیل شرایط نامساعد آب‌وهوایی. اما واقعیت این است که دلایل زیستی و فیزیولوژیکی نیز نقش مهمی دارند.
کمبود نور خورشید در ماه‌های زمستان می‌تواند باعث ایجاد تغییرات در سطح برخی هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی شود. در برخی افراد، کمبود نور باعث افزایش تولید پروتئینی به نام SERT می‌شود که مسئول انتقال سروتونین در مغز است. افزایش سطح SERT به کاهش میزان سروتونین فعال در مغز منجر می‌شود. کاهش سروتونین به شدت با علائم افسردگی مرتبط است.
سروتونین نه تنها در تنظیم خلق‌وخو مهم است، بلکه نقش کلیدی در تنظیم چرخه خواب و بیداری یا ریتم شبانه‌روزی (circadian rhythm) دارد. این ریتم داخلی ساعت بدن را کنترل می‌کند و زمان خواب و بیداری را تعیین می‌کند. در طول ۲۴ ساعت، سطح هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی نوسان می‌کند؛ برخی ما را هوشیار می‌کنند و برخی دیگر موجب آرامش می‌شوند.
در ابتدای روز، سطح مواد شیمیایی محرک در بدن به اوج می‌رسد و مغز را برای بیداری و فعالیت آماده می‌کند. با گذر روز، این سطح کاهش یافته و مواد آرامش‌بخش افزایش می‌یابند و در اوایل شب به اوج می‌رسند. این تعادل تضمین می‌کند که بتوانیم در زمان مناسب بخوابیم و روز بعد سرحال بیدار شویم.
هر زمان که تعادل هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی مختل شود، کیفیت خواب کاهش می‌یابد. اختلال در ریتم شبانه‌روزی با بسیاری از مشکلات سلامت روانی، از جمله افسردگی، ارتباط دارد. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که رابطه بین اختلال خواب و افسردگی آنقدر نزدیک است که تشخیص افسردگی بدون مشکل خواب باید در شرایط خاص انجام شود.
مشکلات خواب و افسردگی
ارتباط بین خواب و افسردگی دوطرفه است؛ یکی می‌تواند دیگری را تشدید کند. در افراد مستعد افسردگی، اختلال در سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌تواند ریتم شبانه‌روزی را برهم زند. بالعکس، افرادی که ریتم شبانه‌روزی‌شان به هم می‌ریزد، ممکن است دچار افسردگی شوند.
این ارتباط تنها در درمان افسردگی فصلی اهمیت ندارد، بلکه برای سایر انواع افسردگی نیز کاربرد دارد. درمان‌هایی که روی بازتنظیم ریتم شبانه‌روزی تمرکز دارند، می‌توانند کیفیت خواب را بهبود دهند و علائم افسردگی را کاهش دهند.
نوردرمانی و کاربرد آن
نوردرمانی یکی از روش‌های مؤثر برای بازتنظیم ریتم شبانه‌روزی و درمان افسردگی فصلی و غیرفصلی است. در این روش، از لامپ‌های نور مصنوعی استفاده می‌شود که نور طبیعی خورشید را شبیه‌سازی می‌کنند. شدت این نورها معمولاً بین ۵۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰ لومن است، در حالی که یک لامپ ۱۰۰ واتی حدود ۱۶۰۰ لومن نور تولید می‌کند.
جلسات نوردرمانی معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در اوایل صبح انجام می‌شوند، زمانی که هورمون‌های بیداری در اوج هستند. این کار به تنظیم ساعت داخلی بدن کمک می‌کند و احساس انرژی و هوشیاری را افزایش می‌دهد.
نوردرمانی می‌تواند اختلالات جزئی ریتم شبانه‌روزی ناشی از جت‌لگ یا تغییرات ناگهانی برنامه کاری و همچنین اختلالات جدی مانند افسردگی فصلی را درمان کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که نوردرمانی می‌تواند عملکرد شناختی را بهبود دهد و برخی علائم زوال عقل را کاهش دهد.
نوردرمانی به‌طور کلی ایمن است، هرچند در بیماران دوقطبی ممکن است باعث تغییر فاز از افسردگی به شیدایی شود. عوارض جانبی خفیف آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
خستگی یا فشار چشم
سردرد
تحریک‌پذیری
تهوع
کاربردهای فراتر از افسردگی
مطالعه‌ای در هلند نشان داد که تنها ۳۰ دقیقه نوردرمانی روزانه به مدت سه هفته می‌تواند به طور قابل توجهی علائم افسردگی فصلی را کاهش دهد. این روش برای افسردگی‌های غیرفصلی نیز نتایج مشابهی داشت.
از آنجا که اختلال ریتم شبانه‌روزی در هر دو نوع افسردگی مشاهده می‌شود، تنظیم چرخه خواب و بیداری اهمیت کلیدی دارد. این موضوع شامل افسردگی فصلی، افسردگی غیرفصلی، اختلال دوقطبی، اختلال پیش‌قاعدگی (PMDD) و افسردگی دوران بارداری یا پس از زایمان نیز می‌شود. نوردرمانی در این دو مورد اخیر، به دلیل ترجیح زنان باردار یا شیرده برای اجتناب از داروهای ضدافسردگی، بسیار مفید است.
نوردرمانی همچنین برای درمان برخی اختلالات دیگر، مانند ADHD بزرگسالان و برخی انواع زوال عقل، به کار رفته است. بیش از ۷۰ درصد افراد مبتلا به ADHD بی‌خوابی را تجربه می‌کنند و کمبود خواب در سالمندان با زوال شناختی مرتبط است.
اهمیت نوردرمانی و خواب برای سلامت روان
نوردرمانی نشان می‌دهد که خواب باکیفیت و ریتم شبانه‌روزی منظم برای سلامت روان بسیار حیاتی است. هرچند این روش معجزه‌آسا نیست، اما ایمن، کم‌هزینه و در دسترس است و می‌تواند فراتر از درمان افسردگی زمستانی، به بازگرداندن تعادل ذهن و بدن کمک کند.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
