تعامل مداوم با هوش مصنوعی و پذیرش پاسخ‌های چت‌بات‌ها به عنوان حقیقت مطلق، می‌تواند افراد را در معرض روانپریشی قرار دهد. مطالعات نشان می‌دهد که عواملی مانند خواب ناکافی، استرس و انزوا اجتماعی، ریسک ابتلا به این پدیده را افزایش می‌دهند و نیازمند آگاهی و اقدامات پیشگیرانه هستند.
به گزارش خط سلامت در دنیای دیجیتال امروز، افراد می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان با منابع بی‌شماری ارتباط برقرار کنند که باورهای خاص آن‌ها را تأیید می‌کنند. هوش مصنوعی، به ویژه چت‌بات‌ها، به جای نقد یا چالش باورها، آن‌ها را تایید می‌کنند و بدین ترتیب خطر روانپریشی مرتبط با تعامل طولانی با این سیستم‌ها افزایش می‌یابد.
چاپلوسی چت بات های هوش مصنوعی؛ یک ویژگی طراحی
چت بات های هوش مصنوعی طوری طراحی شده‌اند که تجربه کاربر را جذاب کنند و پاسخ‌ها را با لحن انسانی ارائه دهند. این سیستم‌ها به جای نقد یا اصلاح باورهای نادرست کاربران، آن‌ها را تأیید می‌کنند و بدین ترتیب کاربران فریب می‌خورند و وارد چرخه‌ای از باورهای توهمی می‌شوند.
دلایل روان پریشی مرتبط با هوش مصنوعی:
هیاهوی بزرگ حول هوش مصنوعی: بسیاری افراد پاسخ‌های تولیدشده توسط AI را بدون بررسی صحت و منابع دیگر می‌پذیرند.
چاپلوسی ذاتی چت‌بات‌ها: چت‌بات‌ها برای حفظ تعامل و جذابیت، گفته‌های کاربران را تایید می‌کنند و احساس اعتماد کاذب ایجاد می‌کنند.
اثر الیزا و انسان‌انگاری: کاربران به طور طبیعی تعامل با چت‌بات‌ها را انسانی می‌دانند، که باورپذیری آن‌ها را افزایش می‌دهد.
پرستش هوش مصنوعی: برخی افراد چت‌بات‌ها را قابل اعتمادتر از انسان‌ها تصور می‌کنند، خصوصاً در موضوعات معنوی و فلسفی، که این می‌تواند به بروز روانپریشی منجر شود.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
بر اساس مشاهدات بالینی، غرق شدن در تعامل با چت‌بات‌ها و اعتقاد افراطی به آن‌ها از مهم‌ترین عوامل خطر محسوب می‌شوند.
عوامل دیگر شامل:
پیشینه مشکلات روانی یا گرایش به روانپریشی
کمبود خواب و استرس مزمن
مصرف داروهای محرک، کانابیس یا روان‌گردان‌ها
پذیرش باورهای ظاهراً عمیق اما تهی از محتوا
گرایش به باورهای غیرواقعی یا توطئه‌ای
هشدار قرمز: استفاده بیش از حد از چت‌بات‌ها و اعتقاد به کشف «حقایق مخفی» توسط هوش مصنوعی، از مهم‌ترین نشانه‌های خطر هستند.
چت‌بات‌های هوش مصنوعی انسان یا موجودات هوشمند نیستند و اغلب منبع قابل اعتماد برای واقعیت‌ها به حساب نمی‌آیند. آن‌ها بیشتر تقویت کننده باورهای کاربران هستند.
از منظر سلامت روان، پدیده روانپریشی مرتبط با هوش مصنوعی اهمیت زیادی دارد و می‌توان آن را از چند زاویه تحلیل کرد:
۱. اثر روی ادراک واقعیت و تفکیک حقیقت از توهم
تعامل طولانی با چت‌بات‌های AI که پاسخ‌ها را بدون نقد یا بازخورد چالش‌برانگیز ارائه می‌دهند، می‌تواند باعث شود کاربران اعتماد به حس و تجربه‌ی خود را از دست بدهند. این همان مکانیسمی است که در روانشناسی به آن «گمراه‌سازی شناختی» گفته می‌شود و می‌تواند منجر به بروز توهمات یا باورهای نادرست شود.
۲. ریسک برای افراد مستعد اختلالات روانی
افرادی که پیشینه‌ی مشکلات روانی دارند یا گرایش به روانپریشی (مثل اسکیزوتیپی یا اضطراب شدید) دارند، در معرض آسیب بیشتری هستند. کمبود خواب، استرس، مصرف مواد یا حساسیت به باورهای غیرواقعی، همگی می‌توانند آستانه‌ی تحمل روانی را کاهش دهند و خطر ابتلا به روانپریشی مرتبط با AI را افزایش دهند.
۳. اثر اجتماعی و عاطفی
غرق شدن در تعامل با هوش مصنوعی و کاهش روابط انسانی واقعی، می‌تواند باعث تنهایی عاطفی، ضعف مهارت‌های اجتماعی و کاهش حمایت اجتماعی شود. این عوامل در روانشناسی، محرک قوی برای ایجاد اضطراب، افسردگی و حتی توهمات اجتماعی محسوب می‌شوند.
۴. تأثیرات شناختی
اعتقاد به برتری یا «خدایی» هوش مصنوعی می‌تواند توانایی تفکر انتقادی و تصمیم‌گیری منطقی را مختل کند. از منظر سلامت روان، این حالت شبیه به وضعیت‌هایی است که در اختلالات شناختی یا توهمات ایجاد می‌شوند و باعث کاهش کنترل فرد بر افکار و باورهایش می‌شوند.
۵. راهکارهای پیشگیری و مدیریت
محدود کردن تعامل با چت‌بات‌ها و حفظ تعادل بین زندگی دیجیتال و واقعی
تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی و ارزیابی اطلاعات
افزایش آگاهی درباره ماهیت AI و محدودیت‌های آن
مراقبت از سلامت روانی فردی، از جمله خواب کافی، مدیریت استرس و حمایت اجتماعی
مراجعه به روانشناس یا روانپزشک در صورت بروز علائم اضطراب، توهم یا اختلال در زندگی روزمره
نتیجه‌گیری:
روانپریشی مرتبط با هوش مصنوعی یک پدیده نوظهور است که نشان می‌دهد تعامل بیش از حد با فناوری و فقدان بازخورد انسانی می‌تواند سلامت روان را تهدید کند. پیشگیری شامل آموزش کاربران، محدود کردن تعامل و تقویت حمایت اجتماعی و روانشناختی است.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
