سلامت روان و شناختی مغز ارتباط مستقیم با نوع و میزان قند ی دارد که مصرف می‌کنیم. با ما همراه باشید تا از تأثیرات منفی قندهای افزوده، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و فواید شیرین‌کننده‌های طبیعی کم‌کالری بر سلامت روان آگاه شوید و راهکارهای علمی برای محافظت از مغزتان را بیاموزید.
قند و سلامت مغز؛ چرا این موضوع اهمیت دارد؟
به گزارش خط سلامت قند، به‌ویژه گلوکز، منبع اصلی انرژی نورون‌های مغز است. مگر اینکه شما در حالت روزه‌داری طولانی باشید یا بدن شما کتون تولید کند، مغز به گلوکز نیاز دارد. اما بدن ما قادر است گلوکز را از طریق تجزیه کربوهیدرات‌ها یا سنتز داخلی تولید کند، بنابراین نیاز به مصرف قندهای افزوده وجود ندارد. با این حال، بیش از ۷۰ درصد مواد غذایی و نوشیدنی‌ها در ایالات متحده حاوی قندهای افزوده‌اند که از نظر سلامت مغز کاملاً غیرضروری هستند.
مشکلات قند و شیرین‌کننده‌ها برای مغز
تحقیقات گسترده نشان داده‌اند قندهای افزوده و شیرین‌کننده‌ها منجر به اختلالات متابولیک، التهاب، استرس اکسیداتیو و تغییرات منفی در میکروبیوم روده می‌شوند. این مشکلات می‌توانند به اختلالات شناختی، افسردگی و مشکلات روانی منجر شوند. شدت این اثرات به نوع شیرین‌کننده بستگی دارد.
قندهای طبیعی و کنسانتره‌های قند
قندهای طبیعی مانند شکر نیشکر، شیره قند (ملَس)، عسل، شکر افرا، شکر نارگیل، شربت ذرت با فروکتوز بالا و آگاو جزو این دسته‌اند. این شیرین‌کننده‌ها معمولاً حاوی گلوکز و فروکتوز هستند که در مقادیر زیاد می‌توانند خطر ابتلا به زوال عقل و مشکلات روانی را افزایش دهند. به طور مثال، مطالعه‌ای نشان داده است که مصرف بیش از ۱۰۰ گرم قند افزوده در روز، ریسک افسردگی را تا ۳۰ درصد بالا می‌برد.
البته عسل به دلیل داشتن پلی‌فنول‌ها و مواد مغذی دیگر ممکن است تا حدی کمتر آسیب‌رسان باشد و حتی ممکن است فوایدی برای مغز داشته باشد.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی
تا سال ۲۰۲۵، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) شش شیرین‌کننده مصنوعی را تأیید کرده است: ساخارین، آسپارتام، سوکرالوز، آسه‌سولفام پتاسیم، نئوتام و آدوانتام. این شیرین‌کننده‌ها کالری کمی دارند و به شدت شیرین هستند. نگرانی‌ها درباره آن‌ها عمدتاً از مطالعات حیوانی است که احتمال ایجاد سرطان و سایر خطرات را مطرح می‌کنند.
در انسان، مهم‌ترین یافته‌ها نشان‌دهنده تغییرات در میکروبیوم روده به دلیل مصرف این شیرین‌کننده‌هاست که بر محور روده-مغز تاثیرگذار است. این شیرین‌کننده‌ها معمولاً در غذاهای بسیار فرآوری‌شده به کار می‌روند که به خودی خود برای سلامت مفید نیستند.
شیرین‌کننده‌های طبیعی کم‌کالری
در سال‌های اخیر، شیرین‌کننده‌های طبیعی کم‌کالری مانند عصاره میوه راهب (monk fruit)، استویا و آلوولوز تولید و تایید شده‌اند. این شیرین‌کننده‌ها تاکنون ارتباط منفی پایداری با سلامت بدن نشان نداده‌اند. حتی برخی مطالعات به فواید آن‌ها در بهبود محور روده-مغز و سلامت متابولیک اشاره کرده‌اند، هرچند تحقیقات هنوز در مراحل اولیه است.
جمع‌بندی و توصیه‌ها
بیشتر افراد بیش از حد شیرین‌کننده مصرف می‌کنند که به مشکلات متابولیک و التهابی منجر می‌شود.
قندهای طبیعی مانند عسل به دلیل داشتن مواد مغذی ممکن است انتخاب بهتری نسبت به سایر قندها باشند.
در میان شیرین‌کننده‌های کم‌کالری، آلوولوز، میوه راهب و استویا گزینه‌های سالم‌تری به نظر می‌رسند.
بهترین راهکار، کاهش مصرف کلی قند و شیرین‌کننده‌ها و انتخاب مواد غذایی کم‌قند و طبیعی است.
بهترین و بدترین شیرین‌کننده ها برای ذهن
۱. تأثیر قند افزوده بر عملکرد شناختی و روانی
مصرف زیاد قندهای افزوده، به ویژه شکر و شربت‌های شیرین، با کاهش توانایی‌های شناختی مانند حافظه، تمرکز و سرعت پردازش اطلاعات مرتبط است. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که مصرف بالای قند می‌تواند ریسک بروز افسردگی، اضطراب و کاهش کلی سلامت روان را افزایش دهد.
۲. نقش التهاب و استرس اکسیداتیو در اختلالات روانی
قندهای افزوده و شیرین‌کننده‌های مصنوعی می‌توانند فرآیندهای التهابی و استرس اکسیداتیو در مغز را افزایش دهند. این فرآیندها با بروز اختلالات روانی نظیر افسردگی و اختلال دوقطبی ارتباط نزدیکی دارند.
۳. محور روده-مغز و سلامت روان
شیرین‌کننده‌های مصنوعی و الکل‌های قندی ممکن است ترکیب میکروبیوم روده را تغییر دهند و این امر از طریق محور روده-مغز، بر خلق و خو، اضطراب و سایر عملکردهای روانی تأثیر منفی بگذارد. حفظ تعادل میکروبی روده برای سلامت روان حیاتی است.
۴. تأثیر روانی مصرف شیرین‌کننده‌های کم‌کالری
شیرین‌کننده‌های طبیعی کم‌کالری مانند استویا و عصاره میوه راهب به نظر می‌رسد تأثیرات منفی کمتری بر سلامت روان دارند و حتی ممکن است با کاهش التهاب، به بهبود خلق و خو و عملکرد مغز کمک کنند. اما تحقیقات در این زمینه هنوز در مراحل اولیه است.
۵. وابستگی و تأثیرات روانی قند
مصرف زیاد قند می‌تواند رفتارهای وابستگی‌زا ایجاد کند که خود موجب افزایش اضطراب و اختلالات رفتاری می‌شود. کاهش مصرف قند و جایگزینی آن با شیرین‌کننده‌های سالم‌تر می‌تواند به بهبود وضعیت روانی کمک کند.
جمع‌بندی
مصرف بالای قند و شیرین‌کننده‌های ناسالم می‌تواند سلامت روان را تحت تأثیر منفی قرار دهد، از جمله افزایش ریسک افسردگی، اضطراب، کاهش تمرکز و اختلالات شناختی. بنابراین، انتخاب آگاهانه شیرین‌کننده‌ها و محدود کردن مصرف قندهای افزوده، بخشی مهم از حفظ سلامت روان و بهبود کیفیت زندگی است.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
