آیا می‌دانستید آنچه در بشقاب شماست می‌تواند حال روحی‌تان را تغییر دهد؟ تحقیقات جدید نشان می‌دهد که برخی افزودنی‌های رایج در غذاهای فرآوری‌شده مانند رنگ‌های مصنوعی ، شیرین‌کننده‌ها و مواد نگهدارنده ممکن است باعث اضطراب ، افسردگی و اختلالات رفتاری شوند. اگر خلق‌وخو، تمرکز یا خواب‌تان تحت تأثیر قرار گرفته، شاید وقت آن رسیده به برچسب‌های غذایی بیشتر دقت کنید.
رایج‌ترین افزودنی‌های غذایی کدامند و چه تأثیری بر سلامت ما دارند؟
به گزارش خط سلامت افزودنی‌های غذایی به‌طور گسترده‌ای در غذاهای فرآوری‌شده استفاده می‌شوند. اما کدام‌یک از آن‌ها رایج‌تر هستند و چه پیامدهایی، چه مثبت و چه منفی، ممکن است برای سلامتی ما داشته باشند؟
افزودنی‌ها به منظور حفظ ایمنی و کیفیت مناسب غذا در حین تولید و حمل‌ونقل به آن افزوده می‌شوند. آن‌ها می‌توانند طعم را بهبود دهند، ماندگاری را افزایش دهند یا رنگ و بافت غذا را تغییر دهند. از عوامل غلیظ‌کننده گرفته تا رنگ‌دهنده‌ها، شیرین‌کننده‌ها تا پایدارکننده‌ها، این مواد می‌توانند منشأ طبیعی داشته یا در آزمایشگاه ساخته شده باشند.
در این مقاله، پنج افزودنی غذایی رایج که در غذاهای آمریکا یافت می‌شود را بررسی کرده‌ایم و به این موضوع پرداخته‌ایم که این مواد چگونه در محصولات روزمره استفاده می‌شوند. همچنین نگاهی به جدیدترین تحقیقات داشته‌ایم و با متخصصان صحبت کرده‌ایم تا دریابیم این افزودنی‌ها چه تأثیری بر بدن و سلامتی ما دارند. ممکن است از ارتباط برخی از این مواد با بیماری‌ها شگفت‌زده شوید، یا حتی متوجه فواید احتمالی برخی دیگر شوید.
افزودنی غذایی چیست؟
افزودنی غذایی به هر ماده‌ای گفته می‌شود که در حین تولید، فرآوری، بسته‌بندی، حمل‌ونقل یا نگهداری به غذا اضافه می‌شود. معمولاً این مواد برای اهداف خاصی به غذا افزوده می‌شوند، مانند افزایش بافت، ماندگاری، شیرینی، طعم یا رنگ.
افزودنی‌ها می‌توانند منشأ گیاهی، حیوانی، معدنی یا آزمایشگاهی داشته باشند.
غذاهای فرآوری‌شده برای اطمینان از ایمنی و کیفیت مناسب، نیاز به افزودنی دارند تا هنگام خرید توسط مصرف‌کننده، در شرایط خوبی باشند.
بر اساس نظر سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، افزودنی‌ها به در دسترس بودن غذاهای مغذی، مقرون‌به‌صرفه و راحت در طول سال کمک می‌کنند. تمامی افزودنی‌ها از سوی FDA بررسی، تنظیم و پایش می‌شوند.
با این حال، مرکز مطالعات تغذیه‌ای آمریکا اعلام کرده که محصولات غذایی این کشور ممکن است حاوی بیش از ۱۴ هزار افزودنی باشند، برخی از آن‌ها حتی در کشورهای دیگر ممنوع‌اند. این مرکز هشدار می‌دهد که استفاده بیش از حد از افزودنی‌ها می‌تواند منجر به چاقی و بیماری‌های مزمن شود.
تمامی افزودنی‌ها باید روی بسته‌بندی محصولات درج شوند، ولی بسیاری از آن‌ها می‌توانند به‌صورت کلی با عباراتی مانند «طعم‌دهنده‌ها» یا «ادویه‌جات» نوشته شوند، بنابراین همیشه نمی‌توان فهمید دقیقاً چه موادی در محصول غذایی مورد علاقه‌تان وجود دارد.
رایج‌ترین افزودنی‌های غذایی
۱. مونو سدیم گلوتامات (MSG)
این ماده طعم‌دهنده‌ای است که به‌طور طبیعی در غذاهایی مانند گوجه‌فرنگی و پنیر وجود دارد، ولی اغلب از طریق تخمیر نشاسته، ملاس، چغندر قند یا نیشکر تولید می‌شود.
MSG در غذاهای رستورانی، گوشت‌های فرآوری‌شده، سبزیجات کنسروی و سوپ‌ها یافت می‌شود.
اگرچه FDA این ماده را «عموماً بی‌خطر» می‌داند، اما گزارش‌هایی از عوارض جانبی آن وجود دارد. از جمله:
سردرد
گرگرفتگی
تعریق
احساس فشار یا سفتی در صورت
بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا سوزش
تپش قلب
درد قفسه سینه
تهوع
ضعف
اما تحقیقات نتوانسته‌اند ارتباط محکمی بین این علائم و MSG پیدا کنند. یک بررسی در سال ۲۰۱۹ نیز شواهد کافی درباره خطرات سلامت MSG نیافت. همچنین یادآور شد بسیاری از مطالعات از دوزهای غیرواقعی استفاده کرده بودند.
ویتنی لینزنمایر، متخصص تغذیه و سخنگوی آکادمی تغذیه و رژیم‌درمانی می‌گوید: «با وجود بحث‌هایی که در مورد ایمنی MSG وجود دارد، FDA این ماده را ایمن می‌داند و ارتباطی با پیامدهای منفی سلامتی نیافته است.»
پیتر اوهالوران، متخصص تغذیه ورزشی می‌گوید: «MSG از زمانی که پزشکی در سال ۱۹۶۷ پس از خوردن غذای چینی احساس ناخوشی کرد، بدنام شد. اما مطالعات بعدی نشان دادند که این ماده برای مصرف انسانی سمی نیست و بسیاری از نتایج اولیه از آزمایشات روی جوندگان به دست آمده بود، نه انسان‌ها.»
۲. رنگ‌های مصنوعی غذایی (AFCs)
این رنگ‌ها برای ایجاد رنگ خاص در غذاهایی مانند آب‌نبات، نوشیدنی‌های مصنوعی و غلات صبحانه استفاده می‌شوند. معروف‌ترین آن‌ها:
قرمز ۴۰
زرد ۵
زرد ۶
این سه رنگ حدود ۹۰٪ از رنگ‌های غذایی را تشکیل می‌دهند.
طبق گفته FDA، واکنش‌های آلرژیک به این رنگ‌ها نادر ولی ممکن است. مثلاً زرد ۵ می‌تواند باعث خارش و کهیر شود. زرد ۵ و ۶ نیز ممکن است در مبتلایان به آسم واکنش‌های شدیدی ایجاد کنند.
برخی مطالعات AFCها را به موارد زیر مرتبط دانسته‌اند:
بیش‌فعالی و ADHD
اوتیسم
تغییرات رفتاری
آکادمی آمریکایی کودکان اعلام کرده که شواهد بیشتری برای تأثیر AFCها بر رفتار کودک لازم است، ولی والدینی که نگران رفتار فرزند خود هستند می‌توانند حذف آن‌ها را از رژیم غذایی امتحان کنند.
اوهالوران هشدار می‌دهد: «افزودنی‌ها ممکن است در معده به‌درستی تجزیه نشوند و وارد جریان خون و مغز شوند که می‌تواند اثرات مخربی داشته باشد.»
۳. شربت ذرت با فروکتوز بالا (HFCS)
HFCS از نشاسته ذرت ساخته می‌شود که به‌طور کامل از گلوکز تشکیل شده، ولی در طی فرآیند، بخشی از آن به فروکتوز تبدیل می‌شود.
HFCS در غذاهای فرآوری‌شده، کیک‌ها، غلات صبحانه و نوشابه‌ها استفاده می‌شود.
کلینیک کلیولند هشدار داده که مصرف بیش‌ازحد این ماده می‌تواند اشتها را افزایش داده و منجر به چاقی شود. همچنین ممکن است به:
دیابت
التهاب
برخی از انواع سرطان
بیماری کبد چرب غیرالکلی
منجر شود.
برخی محققان معتقدند که بدن HFCS را به شکلی متفاوت از قند معمولی متابولیزه می‌کند که ممکن است مضر باشد. مطالعاتی در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ اثرات آن بر تومورهای روده‌ای و اختلالات متابولیک را نشان داده‌اند.
۴. صمغ زانتان (Xanthan Gum)
این ماده برای غلیظ کردن یا پایدارسازی غذاها استفاده می‌شود. با تخمیر قند با نوعی باکتری تولید شده و سپس خشک و پودر می‌شود.
در کیک‌ها، سوپ‌ها، بستنی، سس‌ها، شربت‌ها و محصولات بدون گلوتن یافت می‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که زانتان ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد و برای افراد دیابتی مفید باشد. فواید دیگر آن شامل کاهش کلسترول، کمک به کاهش وزن و بهبود عملکرد روده است.
لینزنمایر می‌گوید: «FDA زانتان را ایمن می‌داند و به دلیل خاصیت فیبری محلول آن، ممکن است مزایایی برای قند خون و کلسترول نیز داشته باشد.»
۵. کاراگینان (Carrageenan)
این پلی‌ساکارید دریایی از جلبک دریایی استخراج شده و به‌عنوان غلیظ‌کننده در موادی مانند خامه، ماست، پنیر، گوشت‌های فرآوری‌شده، سوپ‌های کنسروی و پیتزای منجمد استفاده می‌شود.
اگرچه FDA آن را ایمن می‌داند، ولی برخی مطالعات آن را با التهاب، سندرم روده تحریک‌پذیر و سرطان روده مرتبط دانسته‌اند.
بر اساس یک مرور در سال ۲۰۱۷، کاراگینان ممکن است در غذا تجزیه شده و در معده به ماده‌ای سمی تبدیل شود که باعث واکنش‌های التهابی شود.
آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان نیز آن را «احتمالاً سرطان‌زا» معرفی کرده است. ولی بیشتر این مطالعات بر روی حیوانات انجام شده‌اند.
لینزنمایر می‌گوید: «اکثر مردم مشکلی با متابولیسم این ماده ندارند، اگرچه برخی افراد علائمی مانند نفخ گزارش کرده‌اند.»
افزودنی‌های غذایی می‌توانند تأثیراتی بر سلامت روان ما داشته باشند، به‌ویژه اگر مصرف آن‌ها به‌صورت مداوم و در مقادیر زیاد باشد. در ادامه، نگاهی به چند افزودنی رایج از مقاله بالا و اثر احتمالی آن‌ها بر سلامت روان می‌اندازیم:
۱. رنگ‌های مصنوعی غذایی (AFCs)
تأثیر بر رفتار و تمرکز: مطالعات مختلف نشان داده‌اند که برخی رنگ‌های مصنوعی مانند زرد شماره ۵ و ۶ ممکن است با افزایش بیش‌فعالی (ADHD) و تغییرات رفتاری در کودکان مرتبط باشند.
رابطه با اوتیسم: برخی تحقیقات AFCs را در ایجاد یا تشدید علائم اوتیسم دخیل می‌دانند، هرچند هنوز شواهد قطعی وجود ندارد.
۲. شربت ذرت با فروکتوز بالا (HFCS)
مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به افزایش التهاب سیستمیک در بدن شود، و التهاب مزمن یکی از عوامل زمینه‌ساز افسردگی و اضطراب است.
اختلال در متابولیسم قندها ممکن است بر خلق‌وخو، خواب و انرژی روانی تأثیر بگذارد.
۳. مونو سدیم گلوتامات (MSG)
هرچند مطالعات انسانی قوی‌ای وجود ندارد که تأثیر مستقیم بر سلامت روان را تأیید کند، اما برخی افراد گزارش‌هایی از سردرد، اضطراب، تپش قلب و بی‌قراری پس از مصرف غذاهای حاوی MSG داشته‌اند.
۴. کسانتان گام و کاراگینان
بیشتر تأثیرات این دو ماده بر دستگاه گوارش گزارش شده، اما چون سلامت روده با خلق‌وخو و عملکرد مغز ارتباط دارد (محور روده-مغز)، اختلالات گوارشی ناشی از این افزودنی‌ها ممکن است به طور غیرمستقیم باعث کاهش تمرکز، خستگی ذهنی یا افسردگی شود.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
