اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) تنها مختص انسان‌ها نیست؛ پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد حیواناتی مثل الاغ‌های کارگر نیز علائمی مشابه با تروما را تجربه می‌کنند. از درماندگی آموخته‌شده تا انفعال رفتاری، یافته‌ها حاکی از آن است که سلامت روان حیوانات نیز به اندازه جسمشان آسیب‌پذیر است.
به گزارش خط سلامت مطالعه‌ای تازه نشان می‌دهد ۸۲٪ از الاغ‌های کارگر در کوره‌های آجرپزی دچار علائم مشابه PTSD پیچیده هستند. بررسی علمی جدید، رنج روانی حیوانات را آشکار می‌کند و مفهوم «درماندگی آموخته‌شده» را در الاغ‌ها توضیح می‌دهد.
PTSD حیوانات چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) اغلب در انسان‌هایی دیده می‌شود که خشونت، جنگ یا سوءاستفاده را تجربه کرده‌اند. اما پژوهش جدیدی که در ژورنال علمی Animals منتشر شده، نشان می‌دهد الگوهای مشابهی از رنج روانی در حیوانات کارگر نیز وجود دارد.
تمرکز این تحقیق روی الاغ‌های کوره‌های آجرپزی مصر بود؛ جایی که حیوانات تحت استرس شدید، اسارت و کار اجباری قرار دارند. یافته‌ها نشان داد حیوانات نیز دچار نشانه‌های روانی مشابه انسان‌ها می‌شوند.
یافته‌های میدانی درباره الاغ‌های کارگر
پژوهشگران با بررسی الاغ‌ها و قاطرهای کارگر در مصر، هند، نپال و پاکستان دریافتند که:
بیش از ۸۰٪ الاغ‌ها بی‌تفاوت یا افسرده بودند.
بسیاری از آن‌ها نشانه‌های PTSD پیچیده مانند کرختی هیجانی، گوش‌به‌زنگی و رفتارهای اجتنابی داشتند.
الگوهای رفتاری آن‌ها بارها در مناطق مختلف مشاهده و مستند شد.
این داده‌ها شواهدی قوی هستند که حیوانات نیز از نظر روانی دچار تروما می‌شوند.
چگونه PTSD در حیوانات شناسایی می‌شود؟
انسان‌ها می‌توانند با کلمات درباره درد روانی خود صحبت کنند. اما کودکان، سالمندان یا بیماران زبانی ندارند؛ در این شرایط، روانشناسان به نشانه‌های رفتاری توجه می‌کنند.
در الاغ‌ها، این نشانه‌ها به شکل:
پریدن از تماس انسانی
خشک‌شدن هنگام نزدیک شدن انسان
خاموشی کامل یا انفعال شدید
ظاهر می‌شود. این وضعیت با پدیده‌ای در روانشناسی به نام درماندگی آموخته‌شده (Learned Helplessness) همخوانی دارد؛ جایی که موجود زنده تسلیم شده و دیگر هیچ امیدی به تغییر ندارد.
درماندگی آموخته‌شده در الاغ‌ها
آنچه به‌عنوان «بردباری» یا «سخت‌جانی» الاغ‌ها شناخته می‌شود، درواقع نشانه شکست روانی است. حیوان در این حالت:
امید خود را از دست می‌دهد،
خودمختاری ندارد،
حتی غرایز طبیعی بقا مثل «گریز یا مبارزه» را کنار می‌گذارد.
این انفعال نشانه رنج روانی عمیق است، نه مقاومت.
آیا این تفسیر انسان‌انگاری است؟
برخی می‌گویند نسبت دادن هیجانات به حیوانات نوعی «انسان‌انگاری» است. اما تحقیقات علمی نشان داده‌اند که بسیاری از پستانداران از فیل‌ها گرفته تا شامپانزه‌ها در برابر تروما واکنش‌هایی مشابه انسان‌ها دارند.
بنابراین تشخیص علائم PTSD در الاغ‌ها علم است، نه احساساتی‌بودن. نادیده گرفتن این شباهت‌ها، بی‌تفاوتی نسبت به رنج موجودات دیگر است.
راهکارهای جایگزین انسانی
یافته‌های این تحقیق در عمل هم تغییر ایجاد کرده است. خیریه بریتانیایی Safe Haven for Donkeys در مصر پروژه‌ای پایلوت اجرا می‌کند:
استفاده از تراکتور به‌جای الاغ در کوره‌های آجرپزی
کاهش بار جسمی و روانی حیوانات
بهبود شرایط کار برای انسان‌ها نیز
تجربه‌های موفق در هند نشان داده‌اند که این جایگزین عملی و قابل‌گسترش است.
پیامدها برای ما انسان‌ها
شناخت PTSD در حیوانات فقط درباره اخلاق نیست؛ بلکه پنجره‌ای تازه برای درک ماهیت تروما است.
پیام‌های اصلی:
حیوانات، مثل انسان‌ها، دچار رنج روانی می‌شوند.
سکوت آن‌ها به معنای بی‌دردی نیست.
درک رنج آن‌ها می‌تواند دایره همدلی و مراقبت انسانی را گسترش دهد.
نتیجه‌گیری
تحقیق جدید نشان می‌دهد که سلامت روان حیوانات باید جدی گرفته شود. الاغ‌ها، که اغلب «فراموش‌شده‌ترین حیوانات» نامیده می‌شوند، درواقع آینه‌ای از تجربه انسانی هستند.
دیدن رنج آن‌ها، درسی برای ماست: هیچ موجودی نباید تنها به‌عنوان وسیله استفاده شود، بلکه باید به‌عنوان زندگی‌ای شایسته مراقبت در نظر گرفته شود.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.
تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
