کمبود آهن زمانی اتفاق میافتد که میزان آهن موجود در بدن کاهش مییابد، اما بدن هنوز میتواند بهطور مؤثر از منابع ذخیرهای خود استفاده کند تا عملکرد طبیعی گلبولهای قرمز حفظ شود. زمانی که ذخایر آهن بدن تمام شود و دیگر قادر به تولید گلبولهای قرمز جدید نباشد، کمخونی ناشی از فقر آهن بروز میکند.
به گزارش خط سلامت بنابراین، در ابتدا ممکن است کمبود آهن خود را احساس نکنید، اما با گذشت زمان و کاهش ذخایر آهن، خطر کمخونی و مشکلات مربوط به آن بهویژه در زنان و در دوران بارداری افزایش مییابد.
کمبود آهن چیست؟
آهن یک عنصر ضروری برای بدن است که در بسیاری از فرآیندهای زیستی مهم شرکت دارد. یکی از مهمترین وظایف آهن، انتقال اکسیژن از ریهها به سایر بخشهای بدن از طریق هموگلوبین در گلبولهای قرمز است. همچنین آهن در تولید انرژی و بسیاری از پروتئینها و آنزیمهای دیگر نیز نقش دارد. بدن انسان به مقدار مشخصی آهن نیاز دارد و اگر این میزان کمتر شود، مشکلاتی به نام کمبود آهن ایجاد میشود.
آیا میتوان کمبود آهن داشت ولی کمخونی نداشت؟
بله، این امکان وجود دارد که شما کمبود آهن داشته باشید ولی هنوز به کمخونی دچار نشوید. این به این دلیل است که بدن انسان ابتدا تلاش میکند تا از ذخایر آهن استفاده کند تا عملکرد گلبولهای قرمز حفظ شود. بدن در صورت کمبود آهن، این ذخایر را مصرف کرده و ممکن است علائم آشکار کمبود آهن بروز نکند. بنابراین، بدن برای مدتی میتواند کمبود آهن را تحمل کند بدون اینکه به کمخونی تبدیل شود.
کمخونی فقر آهن چیست؟
کمخونی فقر آهن زمانی رخ میدهد که ذخایر آهن بدن به حدی کاهش یابد که دیگر بدن قادر به تولید گلبولهای قرمز سالم و کافی برای حمل اکسیژن به بافتهای بدن نباشد. گلبولهای قرمز حاوی هموگلوبین هستند که وظیفه حمل اکسیژن را بر عهده دارند.
وقتی تعداد این گلبولها کاهش یابد، توانایی بدن برای انتقال اکسیژن به اندامها و بافتها کاهش مییابد که باعث بروز علائم کمخونی مانند خستگی، رنگ پریدگی، تنگی نفس، ضعف و سرگیجه میشود.
علائم و نشانههای کمبود آهن قبل از کمخونی
قبل از اینکه کمخونی ناشی از فقر آهن رخ دهد، ممکن است فرد علائم خفیفی از کمبود آهن را تجربه کند، از جمله:
احساس خستگی یا ضعف عمومی
سردی دستها و پاها
ناخنهای شکننده یا حالت رشد کند ناخنها
درد یا تورم زبان
سرگیجه یا تنگی نفس در هنگام فعالیت
این علائم ممکن است در ابتدا خفیف باشند و به راحتی نادیده گرفته شوند، اما اگر کمبود آهن ادامه یابد، ممکن است به کمخونی فقر آهن تبدیل شود که علائم آن جدیتر میشود.
تشخیص کمبود آهن
تشخیص کمبود آهن معمولاً از طریق آزمایشهای خونی انجام میشود. آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یکی از آزمایشهای رایج است که تعداد گلبولهای قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت خون را اندازهگیری میکند. با این حال، برای تشخیص دقیق کمبود آهن، باید سطح فریتین خون نیز اندازهگیری شود. فریتین پروتئینی است که آهن را ذخیره میکند و سطح آن میتواند نشاندهنده میزان ذخایر آهن بدن باشد.
در عمل، اگر سطح فریتین زیر 30 نانوگرم در میلیلیتر باشد، معمولاً تشخیص کمبود آهن مطرح میشود. سطح فریتین کمتر از 15 نانوگرم در میلیلیتر به طور خاص به عنوان نشانهای از کمبود شدید آهن در نظر گرفته میشود.
خطرات کمبود آهن بدون کمخونی
اگر کمبود آهن به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود، میتواند منجر به مشکلات جدیتری مانند:
اختلالات قلبی: کمبود آهن میتواند باعث کاهش عملکرد قلب و افزایش فشار به قلب شود.
کاهش توانمندیهای ذهنی: در موارد شدیدتر، کمبود آهن میتواند عملکرد مغز را مختل کرده و باعث کاهش حافظه، تمرکز و انرژی شود.
مشکلات بارداری: در زنان باردار، کمبود آهن میتواند منجر به عوارضی مانند زایمان زودرس، کموزنی نوزاد و مشکلات در تولید شیر شود.
ضعف سیستم ایمنی: آهن نقش کلیدی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد، بنابراین کمبود آن میتواند باعث افزایش آسیبپذیری به عفونتها شود.
درمان و پیشگیری از کمبود آهن
برای پیشگیری از کمبود آهن و درمان آن، بهتر است که رژیم غذایی حاوی آهن کافی داشته باشید. منابع خوب آهن شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، عدس، اسفناج و غلات غنیشده با آهن هستند. همچنین، مصرف ویتامین C میتواند به جذب بهتر آهن کمک کند.
در صورتی که کمبود آهن تشخیص داده شود، پزشک ممکن است مکملهای آهن را تجویز کند تا ذخایر آهن بدن بازسازی شود. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به درمانهای خاصی مانند تزریق آهن باشد.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
