اگر فکر می‌کنید با مصرف قرص‌های تقویت حافظه می‌توانید جلوی آلزایمر را بگیرید، وقت آن است که تجدید نظر کنید. روان‌شناسان هشدار می‌دهند: این مکمل‌ها بیشتر یک ترفند ذهنی هستند تا درمان واقعی.
به گزارش خط سلامت امروزه بسیاری از مردم، به‌ویژه در آمریکا، به مکمل‌های غذایی روی آورده‌اند تا سلامت مغز خود را حفظ کنند.
بر اساس یک مطالعه‌ی اخیر، یک‌چهارم از افراد بالای ۵۰ سال از مکمل‌هایی برای بهبود عملکرد مغز استفاده می‌کنند. اما همان مطالعه که توسط گروهی از متخصصان و به سفارش AARP (انجمن بازنشستگان آمریکا) انجام شده، نشان می‌دهد که این مکمل‌ها بی‌تأثیر هستند و بهتر است هزینه‌ی آن صرف چیزهای مفیدتری شود.
این موضوع بی‌اهمیت نیست؛ هزینه‌ی مکمل‌هایی مانند ترکیبات گیاهی، آمینواسیدها و شبه‌داروها به میلیاردها دلار در سال می‌رسد. برای بسیاری از سالمندان این یعنی بین ۲۰ تا ۶۰ دلار در ماه که می‌توان آن را صرف میوه و سبزیجات تازه کردچیزهایی که واقعاً مفیدند.
آیا مکمل‌ها توسط FDA تأیید می‌شوند؟
نه، چنین نیست. مکمل‌ها مانند داروهای نسخه‌ای توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مورد بررسی دقیق قرار نمی‌گیرند. این محصولات از نظر ایمنی باید توسط خود تولیدکننده‌ها بررسی شوند، نه از نظر اثربخشی. یعنی هیچ الزام قانونی برای آزمایش دقیق علمی یا کارآزمایی بالینی ندارند.
اگرچه FDA شرکت‌ها را از بیان ادعاهای درمانی صریح منع می‌کند، اما تولیدکننده‌ها راه‌هایی برای دور زدن این محدودیت پیدا کرده‌اند. مثلاً بر روی بطری جینکوبیلوبا نوشته شده: از عملکرد سالم مغز و هوشیاری ذهنی پشتیبانی می‌کند. اما یک ستاره‌ی کوچک کنار جمله وجود دارد که وقتی بطری را برمی‌گردانید، می‌بینید:
این ادعا توسط سازمان غذا و دارو بررسی نشده است. این محصول برای تشخیص، پیشگیری یا درمان هیچ بیماری‌ای طراحی نشده است.
ترس، بازاری بزرگ می‌سازد
با ورود نسل بیبی‌بومر به سالمندی، ترس از آلزایمر و زوال شناختی بیشتر از هر بیماری دیگری مردم را نگران کرده. همین نگرانی‌ها باعث شده که مردم به مکمل‌ها روی بیاورند، چرا که داروهای موجود برای جلوگیری یا درمان آلزایمر هنوز موفق نبوده‌اند.
اما واقعیت این است که هیچ راه علمی اثبات‌شده‌ای برای جلوگیری از زوال عقل وجود ندارد.
آیا مکمل‌ها واقعاً مؤثرند؟
در بیشتر موارد، نه. اگر رژیم غذایی نرمالی داشته باشید، بدن‌تان نیازی به ویتامین‌ها و مواد معدنی اضافه ندارد. استثناهایی مثل کمبود ویتامین B12 یا B6 وجود دارد که آن هم معمولاً توسط پزشک و با آزمایش تشخیص داده می‌شود.
برخی افراد تصور می‌کنند که "بیشتر، بهتر است"، اما این در مورد مکمل‌ها صدق نمی‌کند. بدن تنها مقدار مشخصی از هر ماده‌ی مغذی را جذب می‌کند و باقی آن به‌خصوص ویتامین‌های محلول در آب از طریق ادرار دفع می‌شود. حتی گاهی مصرف بیش‌از‌حد برخی ویتامین‌ها مثل A، D، E و K می‌تواند سمی و خطرناک باشد.
آیا مطالعات علمی پشت این مکمل‌ها هست؟
برخی مکمل‌ها مثل جینکوبیلوبا در مطالعات رسمی برای جلوگیری یا درمان آلزایمر بررسی شده اند و نتایج نشان داده اند هیچ تأثیر معناداری ندارند.
حتی بدتر، بعضی از این مکمل‌ها حاوی ترکیبات مضر یا سمی هستند که در فرآیند تولید وارد محصول می‌شوند. اگر باعث بیماری شوند، FDA ممکن است محصول را بررسی یا از بازار جمع کند.
آنتی‌اکسیدان‌ها و غذا
تحقیقات نشان داده‌اند مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها از طریق غذا (نه مکمل) به بهبود سلامت مغز و بدن کمک می‌کند. قرص‌های آنتی‌اکسیدانی نتوانسته همین اثر را داشته باشد. احتمالاً بدن ما برای بهره‌برداری از مواد مفید، به ترکیب پیچیده‌ی غذاها نیاز دارد .
از منظر سلامت روان، مقاله‌ای که به بی‌فایده بودن مکمل‌های تقویت مغز می‌پردازد، نکات بسیار مهمی را برای روان افراد، به‌ویژه سالمندان، روشن می‌کند. در ادامه به بررسی روان‌شناختی این موضوع می‌پردازیم:
۱. توهم کنترل در برابر اضطراب از دست دادن حافظه
بسیاری از سالمندان از کاهش حافظه یا ابتلا به زوال عقل مانند آلزایمر می‌ترسند. این ترس به نوعی اضطراب وجودی مربوط است: از دست دادن هویت، استقلال و ارزش اجتماعی. در نبود درمان مؤثر پزشکی، خرید مکمل‌های مغزی می‌تواند نوعی مکانیزم دفاعی روان برای بازیابی کنترل بر وضعیت باشد؛ نوعی توهم کنترل که آرامش موقت می‌دهد.
۲. اثر دارونما و دلبستگی روانی
بعضی افراد واقعاً احساس بهبودی از مصرف این مکمل‌ها دارند، اما نه به خاطر ماده‌ی مؤثر، بلکه به دلیل اثر پلاسیبو (دارونما). این احساس بهبود ذهنی ممکن است وابستگی روانی به مصرف روزانه مکمل ایجاد کند و ترک آن را دشوارتر سازد، حتی وقتی شواهد علمی آن را رد می‌کنند.
۳. فشار روانی اقتصادی و استیصال روانی
وقتی افراد متوجه می‌شوند که سال‌ها هزینه‌ای کرده‌اند که فایده‌ای نداشته، ممکن است دچار احساس فریب‌خوردگی، خشم، افسردگی و بی‌اعتمادی نسبت به سیستم سلامت شوند.
۴. راه‌حل جایگزین روان‌پذیرتر: تغذیه، خواب و ذهن‌آگاهی
بر خلاف مکمل‌ها، اصلاح سبک زندگی شامل خواب کافی، تغذیه‌ی سالم، کاهش استرس، ورزش و تمرینات ذهن‌آگاهیهم تأثیر روانی مثبت دارند و هم پشتوانه‌ی علمی. اما چون این موارد نیازمند تلاش مستمر هستند، برخی افراد ترجیح می‌دهند مسیر ساده‌تری مثل قرص خوردن را انتخاب کنند؛ حتی اگر مؤثر نباشد.
نتیجه‌گیری روان‌شناختی
نیاز به سلامت شناختی در سنین بالا، یک دغدغه‌ی عمیق روانی است. اما باید مردم را از دام امیدهای بی‌پایه نجات داد و کمک کرد با پذیرش واقعیت‌های علمی، انرژی و پول خود را صرف راهکارهای پایدارتر و مؤثرتر کنند.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
