آیا احساس خستگی روحی، اضطراب یا افسردگی دارید و همزمان با PCOS دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید؟ شاید این احساسات فقط ناشی از استرس روزمره نباشند. تحقیقات نشان می‌دهد که سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌تواند به‌طور مستقیم بر سلامت روان تأثیر بگذارد. در این مطلب به شما نشان می‌دهیم که چگونه PCOS می‌تواند ذهن و احساسات شما را درگیر کند و راهکارهایی برای بازگشت به آرامش وجود دارد.
به گزارش خط سلامت سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) شایع‌ترین اختلال هورمونی در زنان در سنین باروری است و گاهی می‌تواند باعث دشواری در باردار شدن شود. این موضوع بر اساس منابع پزشکی آنلاین مانند StatPearls اعلام شده است.
طبق گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، این وضعیت تا ۵ میلیون زن آمریکایی در سن باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نام این بیماری از وجود کیست‌های متعدد در لبه‌های خارجی تخمدان‌ها گرفته شده، اما در واقع این کیست‌ها کیست واقعی نیستند، بلکه فولیکول‌های نابالغ تخمکی‌اند که ممکن است جلوی تخمک‌گذاری منظم را بگیرند.
PCOS با سطوح بالای آندروژن‌ها (هورمون‌های جنسی مردانه) شناخته می‌شود و می‌تواند مجموعه‌ای از علائم از جمله قاعدگی‌های نامنظم، افزایش وزن بیش از حد، رشد بیش‌ازحد مو و آکنه را ایجاد کند.
علت سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟
به گفته دکتر «ماری منکه»، متخصص غدد تناسلی در دانشگاه میشیگان، هنوز علت اصلی این بیماری مشخص نیست و احتمالاً عوامل مختلفی در آن دخیل هستند.
یکی از علل احتمالی، تولید بیش از حد برخی هورمون‌های جنسی از سوی تخمدان‌هاست، از جمله تستوسترون و هورمون آنتی‌مولرین. همین موضوع می‌تواند بسیاری از علائم دیگر را ایجاد کند. اما اینکه چرا تخمدان‌ها این هورمون‌ها را بیش از حد تولید می‌کنند، هنوز مشخص نیست.
چاقی و مقاومت به انسولین (ناتوانی بدن در استفاده مؤثر از انسولین برای تنظیم قند خون) نیز ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند. همچنین برخی پژوهشگران معتقدند کودکانی که در رحم مادر در معرض سطح بالای آندروژن قرار می‌گیرند، ممکن است بعداً به PCOS مبتلا شوند.
نقش ژنتیک نیز مهم است: PCOS در خانواده‌ها شایع است، بنابراین زنی که مادر یا خواهرش این بیماری را دارد، احتمال بیشتری دارد که به آن دچار شود. همچنین بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت زنانی که سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲ دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند.
PCOS و بارداری
علائم PCOS می‌تواند از دوران بلوغ ظاهر شود و حتی پس از یائسگی نیز باقی بماند. بسیاری از زنان در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ سالگی هنگام تلاش برای باردار شدن متوجه این بیماری می‌شوند. دلیل آن این است که آندروژن‌ها از بلوغ فولیکول‌ها و آزاد شدن تخمک جلوگیری می‌کنند.
طبق گزارش وزارت بهداشت ایالات متحده برای زنانی که قصد بارداری دارند، گزینه‌های درمانی متعددی وجود دارد. از جمله داروهای باروری مثل کلومیفن (با نام تجاری کلومید یا سروفن) که به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود، یا گنادوتروپین‌ها مثل هورمون تحریک‌کننده فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه‌کننده (LH) که به‌صورت تزریقی مصرف می‌شوند.
علائم PCOS
بر اساس گزارش وزارت بهداشت ایالات متحده، علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک شامل موارد زیر است:
ناباروری: به دلیل عدم تخمک‌گذاری منظم یا کافی، زنان مبتلا به PCOS فرصت‌های کمتری برای بارداری دارند.
پریودهای نامنظم، کم‌تکرار یا غایب
هیرسوتیسم: رشد بیش‌ازحد مو در صورت، قفسه سینه، شکم، انگشتان شست یا پا، ناشی از آندروژن‌های اضافی
تخمدان‌های بزرگ‌شده یا دارای کیست‌های متعدد
آکنه یا پوست چرب (ناشی از آندروژن‌های زیاد)
افزایش وزن یا چاقی
ریزش مو به شکل مردانه یا نازک شدن مو
آکانتوز نیگریکانس: لکه‌های ضخیم و تیره روی گردن، بازو، سینه یا ران‌ها
منگوله‌های پوستی: تکه‌های اضافه پوست در ناحیه گردن یا زیر بغل
درد لگن
تشخیص و آزمایش‌ها
تشخیص PCOS می‌تواند دشوار باشد چون علائم آن بسیار متفاوت است. دکتر منکه می‌گوید برای تشخیص این بیماری، فرد باید حداقل دو مورد از سه علامت اصلی زیر را داشته باشد:
چرخه‌های قاعدگی نامنظم: مانند کمتر از ۹ پریود در سال یا پریودهای غیرقابل پیش‌بینی
سطوح بالای آندروژن‌ها
وجود کیست‌های تخمدانی: البته برخی زنان با PCOS تخمدان‌های طبیعی دارند و بعضی زنان با کیست تخمدان، PCOS ندارند.
عوارض احتمالی
PCOS با چند بیماری دیگر در ارتباط است، هرچند مشخص نیست که واقعاً علت آن‌ها باشد. این بیماری‌ها شامل:
دیابت نوع ۲: بیش از نیمی از زنان مبتلا تا سن ۴۰ سالگی به دیابت مبتلا می‌شوند (طبق گزارش CDC)
اختلالات چربی خون: از جمله کلسترول بد (LDL) بالا و کلسترول خوب (HDL) پایین، که خطر بیماری قلبی را افزایش می‌دهد
فشار خون بالا: که می‌تواند بر قلب، مغز و کلیه‌ها تأثیر بگذارد
سندرم متابولیک: مجموعه‌ای از عوامل خطر برای بیماری قلبی، سکته و دیابت که در زنان دارای PCOS دو برابر شایع‌تر است
آپنه خواب: وقفه‌های تنفسی در خواب در زنان مبتلا به PCOS بیشتر دیده می‌شود
اضطراب یا افسردگی
دیابت یا فشار خون بالا در دوران بارداری
درمان و داروها
دکتر منکه می‌گوید درمان تمام علائم PCOS به‌طور همزمان دشوار است. بنابراین، ابتدا از بیماران می‌پرسد «مهم‌ترین نگرانی شما چیست؟» و درمان را بر همان اساس آغاز می‌کند.
مثلاً اگر کسی از رشد موهای زائد ناراحت باشد، قرص‌های ضدبارداری تجویز می‌شود که سطح آندروژن را کاهش می‌دهند.
درمان‌های موجود برای PCOS می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند، ولی علائم فوراً از بین نمی‌روند. طبق گزارش کلینیک مایو، این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:
قرص‌های ضدبارداری: کمک به تنظیم قاعدگی، کاهش آندروژن و بهبود آکنه
داروهای باروری: مثل کلومیفن یا گنادوتروپین‌ها برای تحریک تخمک‌گذاری
داروهای ضدچاقی
داروهای ضدآندروژن: مانند اسپیرونولاکتون یا فلوتامید
داروهای دیابت مثل متفورمین: که حساسیت بدن به انسولین را افزایش می‌دهند
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌تواند سلامت روان را تحت تأثیر قرار دهد و در برخی موارد حتی تهدیدی برای آن محسوب شود.
مشکلات روانی مرتبط با PCOS:
افسردگی و اضطراب:
بسیاری از زنان مبتلا به PCOS دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند. دلایل آن می‌تواند شامل تغییرات هورمونی، نگرانی درباره ناباروری، ظاهر فیزیکی (مثل رشد موهای زائد یا آکنه)، و مشکلات وزن باشد.
اختلال تصویر بدن (Body Image Issues):
تغییرات ظاهری ناشی از افزایش آندروژن‌ها مانند ریزش مو، چاقی و آکنه می‌تواند اعتمادبه‌نفس را کاهش دهد و باعث ناراحتی از ظاهر خود شود.
کاهش کیفیت زندگی:
دردهای لگنی مزمن، مشکلات قاعدگی، و ترس از ناباروری یا بیماری‌های مزمن مانند دیابت می‌تواند باعث احساس ناتوانی یا فشار ذهنی شود.
افزایش ریسک اختلالات خوردن:
برخی زنان به دلیل چاقی یا فشارهای اجتماعی برای لاغر بودن، دچار اختلالاتی مانند پرخوری عصبی یا بی‌اشتهایی روانی می‌شوند.
راهکارهایی برای حفظ سلامت روان در کنار مدیریت PCOS:
مراجعه به روان‌درمانگر یا مشاور در کنار درمان پزشکی
ورزش منظم برای کاهش استرس و بهبود روحیه
گروه‌های حمایتی آنلاین یا حضوری برای تبادل تجربه‌ها
تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن یا یوگا
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
