کنجکاوی مرگبار، علاقه به ترس ، جرم واقعی و داستان‌های تاریک، فراتر از سرگرمی است. تحقیقات روانشناسی نشان می‌دهد تجربه ترس در محیطی امن می‌تواند انعطاف‌پذیری روانی، مهارت‌های تنظیم هیجان و تاب‌آوری در برابر استرس‌های واقعی را تقویت کند و حتی به یادگیری راهکارهای محافظتی کمک کند.
به گزارش خط سلامت آیا هر سال در هالووین به خانه‌های ترسناک می‌روید؟ آیا بعد از تصادف شدید رانندگی به تماشای صحنه‌ها می‌نشینید؟ آیا مستندهای ترسناک واقعی درباره جرم و جنایت را با اشتیاق دنبال می‌کنید؟ اگر پاسخ شما مثبت است، این رفتار کاملاً طبیعی است و حتی ممکن است برای شما مفید باشد، طبق گفته‌ی کولتن اسکریونر، پژوهشگر حوزه موضوعات مرگبار و ترسناک و علاقه‌مند به آن‌ها. یکی از پروژه‌های اخیر او برگزاری یک جشنواره فیلم ترسناک در منطقه اوزارک‌ها بوده است.
چرا کنجکاوی مرگبار شکل گرفته است؟
برای حیواناتی که شکار هستند، دانستن درباره شکارچیان اطرافشان حیاتی است. برای یک گورخر مفید است که درباره شیرها اطلاع داشته باشد و برای گوزن‌ها دانستن درباره گرگ‌ها مهم است. این حیوانات کتاب یا زبان ندارند تا اطلاعات را منتقل کنند، بنابراین تنها راه یادگیری آن‌ها کنجکاوی و مشاهده در شرایط ایمن است.
همیشه نمی‌توان مشاهده کرد، زیرا احتمال گرفتار شدن وجود دارد. اما حیوانات یاد گرفته‌اند که در شرایط امن، به خطر توجه کنند. در انسان‌ها نیز همین مکانیسم وجود دارد، با این تفاوت که فرهنگ و زبان اجازه می‌دهد از تجربه مستقیم فاصله گرفته و از طریق داستان‌ها و رسانه‌ها یادگیری داشته باشیم. مغز ما با مشاهده اخبار، فیلم‌ها یا مستندها، اطلاعات حیاتی را بدون مواجهه مستقیم با تهدید جمع‌آوری می‌کند.
کنجکاوی مرگبار در دنیای مدرن
ممکن است همیشه این کنجکاوی به بقا کمک نکند، اما مغز ما همچنان به نشانه‌هایی واکنش نشان می‌دهد که در گذشته حیاتی بوده‌اند. نمونه واضح آن، داستان‌های جرم واقعی است. این داستان‌ها معمولاً روی سه نکته تمرکز دارند:
شخصیت و رفتار مظنون
نشانه‌هایی که باید دیده می‌شد اما نادیده گرفته شد
اشتباهات قربانیان و نحوه گرفتار شدن آن‌ها
مطالعات نشان داده‌اند که طرفداران داستان‌های جرم واقعی، نه تنها از داستان‌ها نکات عملی می‌آموزند، بلکه رفتار خود را نیز تغییر می‌دهند و می‌توانند در زندگی واقعی محتاط‌تر باشند. توجه بیشتر به راهکارهای عملی برای فرار و نجات و یادگیری از اشتباهات دیگران، از جمله نکات برجسته این مطالعات است.
تجربه شخصی اسکریونر
اسکریونر می‌گوید: یک بار در سوئیس در دره‌ای زیبا قدم می‌زدم که مردم پاراگلایدر انجام می‌دادند. من اهل هیجان نبودم، اما قصد داشتم امتحان کنم. چند دقیقه بعد، کسی سقوط کرد و هلیکوپتر برای نجات او آمد. تصمیم من فوراً تغییر کرد. بخشی از من می‌خواست تجربه کند، اما وقتی نتیجه احتمالی را دیدم، منصرف شدم.
کنجکاوی مرگبار در دوران پاندمی
با شروع کووید-۱۹، فیلم Contagion که ۹ سال پیش ساخته شده بود، محبوبیت زیادی پیدا کرد. مردم به دنبال داستان‌هایی بودند که با شرایط واقعی آن‌ها مرتبط باشد.
در مطالعه‌ای آنلاین در آوریل ۲۰۲۰، پژوهشگران دریافتند افرادی که کنجکاوی مرگبار بالاتری داشتند، انعطاف‌پذیری روانی بیشتری داشتند، احساس اضطراب کمتری کردند و نسبت به شرایط اعتماد بیشتری به خود و جامعه داشتند. حتی تماشای تنها یک فیلم درباره آمادگی برای بحران، باعث احساس آمادگی بیشتر شد. علاقه‌مندان به فیلم‌های ترسناک نیز در مقابله با استرس و فشارهای روانی مقاوم‌تر بودند.
چرا کنجکاوی مرگبار مفید است؟
کنجکاوی مرگبار باعث می‌شود فرد ترس یا اضطراب را تجربه کند، اما در محیطی امن و کنترل‌شده. این فرصت اجازه می‌دهد مهارت‌های تنظیم هیجانات را تمرین کند. این مهارت‌ها مشابه تکنیک‌های آموزش داده شده در درمان شناختی رفتاری (CBT) و درمان مواجهه‌ای (Exposure Therapy) هستند. تمرین مداوم در محیط بازی‌گونه، این مهارت‌ها را تقویت می‌کند و به زندگی واقعی منتقل می‌گردد.
نمونه‌هایی از فعالیت‌های کنجکاوی مرگبار:
بازدید از خانه‌های ترسناک
دنبال کردن داستان‌های جرم واقعی
تماشای فیلم‌ها یا خواندن کتاب‌های ترسناک
سفر به مکان‌های ناشناخته یا جایی که زبان آن را نمی‌دانید
هر فعالیتی که ترس یا اضطراب ایجاد کند و فرصت توقف، تفکر و غلبه بر ترس را بدهد، می‌تواند مهارت‌های روانی و انعطاف‌پذیری فرد را تقویت کند.
تصورات غلط درباره کنجکاوی مرگبار
یک باور قدیمی وجود دارد که طرفداران فیلم‌های ترسناک همدلی کمتری دارند. اسکریونر با پژوهش‌های به‌روز نشان داد که این افراد نه تنها همدلی کمتری ندارند، بلکه ممکن است در همدلی شناختی کمی بالاتر از دیگران باشند.
روح و ماوراءالطبیعه
موضوعاتی مانند روح‌ها و موجودات ماورایی هم بخشی از کنجکاوی مرگبار هستند، زیرا با خطر، مرگ یا تهدید مرتبط‌اند. تجربه‌های ناشناخته، مانند حضور در مکان‌های ادعا شده روح‌دار، حس کنجکاوی و هشدار مغز را فعال می‌کند. اسکریونر می‌گوید: انسان‌ها موجوداتی بسیار کنجکاو هستند، زیرا می‌توانند بپرسند: «اگر… چه می‌شود؟»
تجربه شخصی در تحقیقات ماورایی
اسکریونر در چند تحقیق درباره روح شرکت کرده است. یکی از تجربیات او حضور در اتاق هتلی بود که گفته می‌شد روح مایکل، یک سنگ‌تراش ایرلندی، در آن حضور دارد. اگرچه او به روح اعتقاد نداشت، اما علاقه‌مند بود چیزی تجربه کند که توضیح علمی برایش نداشت. در جریان این تجربه، برخی اشیاء کوچک در اتاق بدون توضیح روشن شدند و حس هیجان و کنجکاوی مرگبار را در مغز او فعال کردند.
جمع‌بندی سلامت روانی
کنجکاوی مرگبار یک مکانیسم طبیعی است که می‌تواند:
مهارت‌های تنظیم هیجانات را تقویت کند
انعطاف‌پذیری روانی فرد را افزایش دهد
یادگیری از ترس دیگران را ممکن سازد
همدلی شناختی را کاهش ندهد بلکه گاهی تقویت کند
تاب‌آوری در مواجهه با استرس‌های واقعی را بالا ببرد
در نتیجه، از منظر سلامت روان، پرداختن به ترس‌ها و تجربه‌های مرگبار در محیطی امن نه‌تنها آسیب‌زا نیست، بلکه می‌تواند مفید و رشددهنده باشد.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
