حس بویایی فقط یک حس معمولی نیست؛ این حس عمیقاً به خاطرات، احساسات و سلامت مغز ما پیوند خورده است. مطالعات تازه نشان می‌دهد کسانی که حس بویایی خود را از دست می‌دهند، نه تنها با خطر مرگ زودرس مواجه‌اند، بلکه ممکن است در معرض مشکلات روانی مثل افسردگی و اضطراب نیز باشند.
به گزارش خط سلامت افرادی که مشکلاتی در حس بویایی خود دارند، ممکن است در معرض خطر مرگ زودتر نسبت به کسانی باشند که مشکلی در بویایی ندارند، مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد.
پژوهشگران اطلاعات بیش از ۱۱۰۰ بزرگسال در شهر نیویورک را که میانگین سنی آن‌ها ۸۰ سال بود، مورد بررسی قرار دادند. شرکت‌کنندگان در یک آزمایش «خراشیدن و بو کردن» شرکت کردند که در آن باید ۴۰ بوی رایج را تشخیص می‌دادند. افرادی که کمتر از ۱۸ امتیاز از ۴۰ کسب کردند، به عنوان افراد دچار «آنوسمی» یا ناتوانی در بوییدن شناخته شدند.
مطالعه نشان داد کسانی که امتیاز کمی بین صفر تا ۲۰ داشتند، تقریباً چهار برابر بیشتر احتمال داشت که طی یک دوره چهار ساله بمیرند نسبت به کسانی که امتیاز بالای ۳۱ تا ۴۰ داشتند. حدود ۴۵ درصد از شرکت‌کنندگانی که امتیاز پایین داشتند، در طول دوره مطالعه فوت کردند، در حالی که این رقم برای افراد با امتیاز بالا تنها ۱۸ درصد بود.
نتایج حتی پس از در نظر گرفتن عواملی مانند سن، مصرف الکل، ضربه به سر، سیگار کشیدن یا داشتن دمانس (زوال عقل) نیز معتبر باقی ماند.
دکتر داوانگر دواناند، استاد روانپزشکی و نورولوژی در دانشگاه کلمبیا و یکی از نویسندگان مطالعه، گفت: «خطر مرگ به‌طور پیوسته با بدتر شدن عملکرد در تست شناسایی بو افزایش یافت و بیشترین خطر در افرادی بود که کمترین توانایی بویایی را داشتند.»
این نتایج با مطالعه‌ای که سال قبل منتشر شد و ارتباط بین از دست دادن بویایی و افزایش خطر مرگ در بزرگسالان مسن را نشان داد، همخوانی دارد.
عملکرد در تست‌های بویایی معمولاً با افزایش سن کاهش می‌یابد و مشکلات حس بویایی با بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون مرتبط است. اما این مطالعه نشان داد که فقط وجود دمانس و سایر بیماری‌ها نمی‌تواند به تنهایی این ارتباط را توجیه کند.
پژوهشگران اشاره کردند که از دست دادن حس بویایی ممکن است فرد را در معرض خطر برخی حوادث قرار دهد، مانند خوردن غذای فاسد یا ناتوانی در تشخیص بوی نشت گاز طبیعی یا آتش‌سوزی.
علاوه بر این، از دست دادن حس بویایی ممکن است به این معنی باشد که سلول‌های بدن فرد دیگر به خوبی گذشته بازسازی نمی‌شوند (زیرا سلول‌های مسئول حس بویایی در طول عمر بازسازی می‌شوند). این موضوع می‌تواند فرد را در معرض خطر مرگ ناشی از علل دیگر قرار دهد.
محققان بر این باورند که مطالعات بزرگ‌تر و دقیق‌تری لازم است تا عوامل دیگر که ممکن است این ارتباط را توضیح دهند، شناسایی شود. همچنین بررسی این ارتباط در جمعیت‌های جوان‌تر نیز موضوعی است که باید در آینده مورد توجه قرار گیرد.
بررسی از منظر سلامت روان:
از دست دادن حس بویایی (آنوسمی) صرفاً یک مشکل حسی ساده نیست، بلکه می‌تواند نشانگر مشکلات عمیق‌تری در سلامت روان و مغز باشد. ارتباط این اختلال با مرگ زودتر، به ویژه در سالمندان، اهمیت بررسی دقیق‌تر سلامت روانی و شناختی این افراد را بیشتر می‌کند.
ارتباط با بیماری‌های نورودژنراتیو:
کاهش حس بویایی اغلب یکی از اولین علائم بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون است که هر دو تأثیرات جدی بر سلامت روان و کیفیت زندگی دارند. این بیماری‌ها به تدریج توانایی‌های شناختی، حافظه و عملکرد روزمره فرد را کاهش می‌دهند و می‌توانند به افسردگی و اضطراب منجر شوند.
پیامدهای روانی از دست دادن حس بویایی:
حس بویایی به طور مستقیم با احساسات و خاطرات مرتبط است و نقشی مهم در کیفیت زندگی و سلامت روانی دارد. افرادی که حس بویایی خود را از دست می‌دهند، ممکن است دچار احساس انزوا، کاهش لذت‌بردن از غذا و محیط اطراف و حتی افسردگی شوند. این مساله می‌تواند به کاهش انگیزه و مشارکت اجتماعی منجر شود که همگی عوامل خطرناک برای سلامت روان هستند.
هشدار برای سلامت کلی:
از دست دادن حس بویایی می‌تواند به عنوان یک نشانه هشدار دهنده برای مشکلات متابولیکی یا سلولی در بدن تلقی شود که ممکن است بر سلامت روانی نیز تاثیرگذار باشد. کاهش توانایی بازسازی سلول‌ها می‌تواند با کاهش سلامت مغز و افزایش ریسک بیماری‌های روانی و عصبی مرتبط باشد.
خطرات ایمنی و روانی:
ناتوانی در تشخیص بوهای خطرناک (مثلاً دود یا گاز نشت کرده) می‌تواند اضطراب و ترس را در فرد افزایش دهد و به سلامت روانی او آسیب بزند. همچنین تجربه‌ی چنین شرایطی ممکن است باعث بروز استرس مزمن شود که اثرات منفی بر سلامت روان دارد.
نتیجه‌گیری:
کاهش یا از دست دادن حس بویایی نه تنها می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های عصبی-روانی باشد، بلکه ممکن است خود به عنوان عامل کاهش کیفیت زندگی و سلامت روانی عمل کند. توجه به این علامت می‌تواند فرصت‌هایی برای پیشگیری و مداخله زودهنگام در بیماری‌های روانی و عصبی ایجاد کند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.
برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است
